14.07.2015

Тадбиркорнинг ҳуқуқ ва манфаатлари ишончли ҳимояланмоқда

Аммо асрлар мобайнида шаклланган бу анъаналар собиқ тузум даврида поймол этилиб, тадбиркорликнинг иқтисодиётни ривожлантиришдаги аҳамияти йўққа чиқарилди.

Давлатимиз раҳбари Ислом Каримов ташаббуси билан одамларнинг кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликка бўлган қизиқишини ошириш, мулкка эгалик қилиш ҳиссини шакллантириш мақсадида 1989 йилдаёқ аҳолига ўз шахсий хўжалигини йўлга қўйиш учун ер участкалари ажратиб берилгани кўпчиликка маълум.

Бугунга келиб кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик миллий иқтисодиётнинг ажралмас таркибий қисмига айланиб улгурди. 2014 йилда ишлаб чиқарилган саноат маҳсулотларининг 23 фоизи, кўрсатилган бозор хизматларининг деярли барчаси, маҳсулот экспортининг 18 фоизи мазкур соҳа улушига тўғри келгани кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг иқтисодиётимизни барқарор ривожлантиришда тобора катта аҳамият касб этаётганидан далолат беради.

Ушбу натижаларга эришишда соҳани қўллаб-қувватлаш, ишбилармонлик муҳитини янада яхшилаш, тадбиркорлик фаолиятини ривожлантириш бўйича мустаҳкам ҳуқуқий базани шакллантириш борасидаги ислоҳотлар муҳим ўрин тутади. Хусусан, кейинги икки йилда хусусий мулк мавқеини ошириш ва уни ҳимоя қилиш, бизнес юритиш муҳити ва шароитларини янада яхшилашга қаратилган ўн бешдан зиёд қонун қабул қилинган.

Президентимизнинг 2015 йил 15 майдаги “Хусусий мулк, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни ишончли ҳимоя қилишни таъминлаш, уларни жадал ривожлантириш йўлидаги тўсиқларни бартараф этиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги фармони хусусий тадбиркорликнинг иқтисодиётдаги роли ва ўрнини тубдан ошириш, тадбиркорлик фаолиятини ташкил этишдаги мавжуд тўсиқ ва чекловларни тугатишда янги босқични бошлаб берди.

– Тадбиркорларнинг ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилиш борасида амалга оширилаётган кенг кўламли ишлар жамиятимизнинг барча жабҳаларида ўз ифодасини топмоқда, – дейди Ўзбекистон Савдо-саноат палатаси раиси ўринбосари вазифасини бажарувчи Анвар Икромов. – Давлатимиз раҳбарининг фармони билан тасдиқланган чора-тадбирлар дастурида тадбиркорлик фаолиятини янада ривожлантириш, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг ишончли ҳимоясини таъминлаш, бу йўлдаги мавжуд муаммо ва тўсиқларни қай тарзда бартараф этиш масалалари эътиборга олинган.
Тадбиркорлик билан шуғулланишга аҳд қилган инсон учун биринчи навбатда корхонани тегишли тартибда давлат рўйхатидан ўтказиш вазифаси туради. Ана шу босқич кўп ҳолларда тадбиркорликнинг эртанги истиқболини белгилаб берадиган муҳим жараён саналади. Шу боис Ўзбекистон Республикаси интерактив давлат хизматлари Ягона порталига интеграция қилинган тадбиркорлик субъектларини рўйхатга олиш ва ҳисобга қўйиш тизимининг 24 соат узлуксиз йўлга қўйилиши давлат рўйхатидан ўтишда фуқароларга катта қулайлик яратади.

Айрим мансабдор шахсларнинг турли баҳоналарни рўкач қилиб, тадбиркорни ноқонуний равишда овора қилиши, тирноқ остидан кир қидириши бизнесни ривожлантиришга тўсиқ ҳисобланади. Фармонда ана шундай аралашувларнинг олдини олишга алоҳида эътибор қаратилган. Бу борада жавобгарлик чоралари кучайтирилиб, мансабдор шахсларнинг ноқонуний хатти-ҳаракати ёки ҳаракатсизлиги натижасида тадбиркорга етказилган зарар тўлиқ қопланиши белгиланган. Ўзбекистон Республикаси Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодексига тадбиркорлик фаолиятига тўсқинлик қилиш ва ноқонуний аралашиш ҳамда хўжалик юритувчи субъектларнинг ҳуқуқ ва қонуний манфаатларига дахл қилувчи бошқа ҳуқуқбузарликлар учун маъмурий жавобгарликни акс эттирадиган алоҳида боб киритиш назарда тутилган.

Бош прокуратура ҳузуридаги “Ишонч телефони” хизмати янада такомиллаштирилиб, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъектлари мурожаатларини куну тун қабул қилиш тизимининг йўлга қўйилиши бундай қонунбузилиш ҳолатларини жойида аниқлаш имконини беради.

Ҳар қандай инсон иш фаолияти давомида хато ва камчиликларга йўл қўйиши мумкин. Уларни тузатишга имкон бериш бағрикенгликнинг энг олий намунаси саналади. Фармонда ушбу жиҳатга алоҳида эътибор қаратилган. Жумладан, агар тадбиркорлик субъекти Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 184-моддасида назарда тутилган жиноятни (солиқ ва бошқа мажбурий тўловларни тўлашдан бўйин товлаш) илк маротаба содир этиб, жиноят аниқланган кундан 30 кун давомида давлатга етказилган зарарни тўлиқ қоплаган, пеня ва бошқа молиявий жарима турларини тўлаган бўлса, унга нисбатан жиноят иши қўзғатилмаслиги ва шахс жавобгарликдан озод этилишини назарда тутувчи тартиб жорий этилмоқда.

Савдо-сотиқ қоидалари, савдо ва воситачилик фаолияти соҳасидаги ҳуқуқбузарликларнинг жиноий юрисдикциядан маъмурий юрисдикцияга ўтказилиши маъмурий ва жиноят қонунчилигини либераллаштириш ҳисобидан тадбиркорликка янада кенг эркинлик берилаётгани намунасидир.

Албатта, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоялаш борасидаги саъй-ҳаракатлар самараси тадбиркорларнинг ҳуқуқий саводхонлик ва хабардорлик даражаси билан чамбарчас боғлиқ. Бинобарин, мамлакатимизда қулай ишбилармонлик муҳитини шакллантиришга қаратилган имтиёзлар, соҳадаги бошқа ислоҳотлардан яхши хабардор бўлган тадбиркоргина ўз ҳақ-ҳуқуқи учун кураша олади.

Шу мақсадда Ўзбекистон Савдо-саноат палатаси тегишли ташкилотлар билан ҳамкорликда Президентимиз фармонининг мазмун-моҳиятини тадбиркорлар ўртасида кенг тушунтиришга бағишланган семинар ва учрашувлар ўтказмоқда. Шу кунга қадар барча вилоятларда бўлиб ўтган юзга яқин шундай тадбирга 13 минг нафардан зиёд тадбиркор жалб этилди.

Мазкур учрашувларда мутахассислар билан бирга туман (шаҳар) ва вилоят миқёсидаги ташкилотлар мутасаддилари ҳам иштирок этиб, тадбиркорлар олдида пайдо бўлаётган тўсиқ ва муаммолар ўз вақтида бартараф этилмоқда, соҳага тегишли таклифлар ўрганилмоқда.

Фармон ижросининг таъминланиши кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни жадал ривожлантириш, бизнес муҳитини яхшилаш, иқтисодиётга хорижий инвестицияларни янада кенг жалб қилиш, янги иш ўринлари яратишга, пировардида халқимиз фаровонлиги юксалишига хизмат қилади.

ЎзА